اکوتوریسم سبزوار بزرگ | 5- گسل های مهم و فعال در سبزوار بزرگ

سبزوار بزرگ شامل: شهرستانهای (سبزوار - جغتای - جوین - خوشاب - داورزن و ششتمد) مرجع گردشگری سبزوار

گسل های مهم و فعال در سبزوار بزرگ ( سید یوسف آزاد )

اکوتوریسم سبزوار بزرگ

گسل های مهم و فعال در سبزوار بزرگ

شناسایی دقیق موقعیت و نوع گسلها به دلیل دخالت در بروز مخاطرات طبیعی و تاثیر گذاری بر روند زندگی ساکنان هر منطقه ونقش آنها در ایجاد زمین لرزه های محلی در نقاط استقرار، از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.

نقشه گسل های مهم و فعال در سبزوار بزرگ

زلزله آذربایجان شرقی، حادثه‌ای دلخراش و غم‌انگیزی بود که منجر به از دست دادن تعداد ی از هموطنان عزیزمان شد. بی خانمان شدن بسیاری از عزیزان نیز از عواقب ضعف در ایمن‌‌سازی و بهسازی خانه‌های روستایی این منطقه بود.

اطلاع رسانی و آگاهی عمومی از عملکرد گسل ها و مناطق اسقرار آن ها می تواند زنگ خطری در جهت بهبود ساخت و سازها بخصوص در مناطق روستایی ما باشد.

به همین دلیل لازم دانستم اطلاعات مختصری را که در رساله کارشناسی ارشد به آنها اشاره کرده بودم به اطلاع شما عزیزان برسانم.

بیشتر گسلهای موجود در مناطق شمالی شهرستان سبزوار از نوع فشاری با امتداد غرب - شمال غربی به شرق- جنوب شرقی است.

گسل های مهم و فعال در سبزوار بزرگ

گسلهای امتداد لغز با شیبهای تند تا نزدیک به قائم نیز در جهت عمود برگسلهای راندگی نیز به صورت محدودی مشاهده می شود.

در بخشهای جنوبی شهرستان اغلب گسلها از نوع راندگی هستند و شیب آنها بطرف شمال و راندگی آنها شمالی جنوبی و روند عمومی این گسلها شرقی- غربی می باشد.

نمونه ای از یک گسل شیب لغز درمسیر گردنه ی سیاه در رشته کومش سبزوار

گسل اصلی سبزوار بزرگ

گسل اصلی سبزوار بزرگ (Sabzevar Fault) با شيب رو به شمال در امتداد حاشيه جنوبى رشته سياه کوه با روند شرقی - غربی در شمال شرقی ايران واقع شده است .

موقعیت گسل اصلی سبزوار بزرگ در خراسان رضوی

در امتداد این گسل توالى از سنگهاى افيوليتى و آتشفشانى کرتاسه و ترشيارى ميانى (ائوسن) رخنمون يافته اند.

مارن هاى قرمز ميوسن در بخش فرا رانده شده گسل سبزوار بزرگ رخنمون دارند که در برخى از نواحى رسوبات آبرفتى رودخانه اى کواترنر روی این مارن ها را پوشانده اند .(فتاحى و ديگران 2006).

گسل سبزوار با 60 کيلومتر درازا مى تواند زمين لرزه اى به بزرگی 7 ریشتر ايجاد کند که با توجه به عدم استحکام اکثر بناها و وجود بافت فرسوده در بیشتر مناطق می تواند با تلفات جانی و خسارات مالی زیادی همراه باشد.

احتمال دارد زمين لرزه تاريخى 1052 هجری قمری در بيهق و زمين لرزه هاى 12 دسامبر 2004 به بزرگیMb=4.2 و 17 دسامبر 2004 به بزرگی Mb=3.4 به سبب جنبش اين گسل رخ داده باشند.

بررسی گسل های عمده و قابل مطالعه در سبزوار بزرگ

1- گسل باغجر- قره قلی:

این گسل با شیبی در حدود 55-50 درجه به سوی شمال امتداد می یابد و در بر گیرنده واحدهای سنگی سرپانتینیت، دیاباز، سنگ آهک و کنگلومرای پلیوسن می باشد و شمالی ترین شاخه آن به ورقه سلطان آباد وارد می شود.

2- گسل مزرعه دهنه:

این گسل با شیبی در حدود 35-30 درجه به سوی شمال کشیده می شود و یک شاخه فرعی از گسل باغجر- قره قلی است که در بخش جنوبی از گسل اصلی جدا می شود و در بخش شرقی وارد ورقه سلطان آباد می گردد.

3- گسل باغجر- سلیمانیه:

این گسل با شیبی حدود 50 درجه به سوی شمال غرب و شمال امتداد می یابد و از شاخه های گسل دیگری به نام باغجر- قره قلی است و از مزرعه دهنه عبور کرده و در شرق عشرت آباد ناپدید می شود.

4- گسل قز- سلیمانیه:

این گسل با شیب 50- 45 درجه به سمت شمال قرار داشته و مرز سنگهای اولترامافیک با سنگهای آتش فشانی کرتاسه و دیابازها و آهک پلاژیک را تشکیل می دهد. در راستای شاخه های فرعی آن در داخل آهکهای شمال سنگ سفید حداقل سه گسل تراستی با شیبهای کم تا زیاد مشاهده می شود.

5- گسل سنگ سفید- بلاش آباد:

این گسل از شاخه های فرعی گسل قز- سلیمانیه محسوب می شود که شیب آن به سوی جنوب و دارای سازو کار نرمال است. به گسل عادی یا نرمال، گسل مستقیم یا وزنی نیز می گویند.

نمایی از روستای بلاش آباد

اسقرار روستای بلاش آباد بر روی شاخه فرعی گسل

6- گسل علیک:

این گسل با شیب 75 - 25 درجه به سوی شمال قرار دارد و حد شرقی آن به گسل عنبرستان - افچنگ می رسد و هر دو به یک گسل با روند شمال غرب به جنوب شرق محدود می شوند.

7- گسل بید- طبس- برقبان:

این گسل باشیبی در حدود 70-60 درجه به سوی شمال با روند غربی شرقی قرار گرفته است که در امتداد آن سنگهای دگرگونی سلطان آباد، گرانیت، گنایس و سنگهای آتشفشانی کرتاسه و ائوسن برونزد پیدا کرده اند. این گسل از غرب به گسل راندگی جلمبادان و از شرق وارد ورقه سلطان آباد می شود.

8- گسل عنبرستان- افچنگ:

این گسل با روند تقریبی شرقی- غربی و شیب حدود 55-45 درجه به سوی شمال امتداد دارد و از غرب وارد ورقه باشتین می گردد و در راستای گسل راندگی نیستان ادامه می یابد.

9- گسل بابا افچنگ:

این گسل شاخه فرعی از گسل بزرگ عنبرستان- افچنگ می باشد که با روند تقریبی شرقی جنوب شرق- غرب شمال غرب و شیبی در حدود 40 درجه به سوی شمال شرق کشیده شده و حد جنوبی صفحه این گسل را توده بزرگ هارزبورژیتی سیاه کوه می سازد.